بلاک چین چیست؟

اگر شما هم اولین بار که نام بلاک ­­چِین را شنیدید و آن را بلاک چین (کشور چین) خواندید، تعجب نکنید چون نویسنده این مطلب هم برای اولین بار که از شبکه خبر نام بلاک چین را دید، همینوطور آن را خواند.

حتی ممکن است هم بلاک چین و بیت کوین و رمز ارزها با هم به اشتباه گرفته شوند!

بلاک چین واقعا چیست؟ با توجه به اینکه در دهه‌ی آینده، همه‌ی دنی با این سازوکار آشنا هستند و با آن کار می‌کنند، آشنایی با مفاهیم بلاک چین ضروری می‌باشد.

البته اینجا قصد مطرح کردن تعاریف ساده‌ و پیش افتاده‌ای مانند بلاک یعنی بلاک و چین هم یعنی زنجیره؛ پس بلاک چین یعنی بلاک زنجیره‌ای نداریم. با ما همراه باشید تا با مفهوم بلاک چین به طور اصولی آشنا شوید.

همچنین در نظر داشته باشید می‌توانید برای مطالعه‌ی مقالات مرتبط با دیجیتال مارکتینگ نوشته شده در بلاگ وستا، از اینجا وارد شوید.

بلاک چین

بلاک چین، یک فناوری است که برای ثبت اطلاعات و گزارشات استفاده می‌شود؛ حال این گزارش از هر نوعی می‌تواند باشد: از تراکنش­های بانکی تا دنبال کردن پرونده سابقه پزشکی افراد. حتی در برخی از کشورها خرید اجناس روزانه با استفاده از فناوری بلاک چین امکان پذیر است.

خب حال ممکن است این سوال مطرح ‌شود که این قبیل کارها با بایگانی کردن اطلاعات نیز انجام می‌شود، پس به فناوری بلاک چین چه نیازی است؟!

بلاک چین، علاوه بر ثبت اطلاعات ویژگی دیگر هم داشته که این است که این اطلاعات، تراکنش­ها و به طور کلی همه‌ی اطلاعات ثبت شده، بین همه کاربرانی که از آن سیستم بلاک چین استفاده میکنند، به اشتراک گذاشته می­شود. این را در خاطر داشته باشید، در ادامه مقاله به آن می‌پردازیم.

بلاک چین را در کل می‌توان معادل با سازمان اداره ثبت اسناد رسمی دانست، البته که تفاوت‌های زیادی دارند.

تاریخچه بلاک چین

فناوری بلاک چین هم مانند هر فناوری دیگری، زمان تولد و شروعی دارد. بنظر شما اولین بارچه زمانی بلاک چین متولد شده است؟!

بلاک چین سال 1982 میلادی (سال 1361 شمسی ) توسط یک شخصی به­نام دیوید چائوم در یک رساله اراِئه می­شود. ولی بلاک چین جایی متولد می­شود که آقای استوارت هابر سال 1991 از این فناوری رونمایی کرده و برای رمزگذاری کاری که باید انجام میداده، شبکه بلاک چین را اختراع می‌کند و احتمالا از گسترش اختراع خود تا به این حد مطلع نبوده.

بلاک چین بعد از سال 1991، روند پیشرفت آهسته‌ای تا سال 2009 داشته است. در آن سال آقای ساتوشی ناکاماتو یک شبکه توزیع عمومی برای انجام تراکنش‌های مالی رو به صورت الکترونیکی راه اندازی کرده و برای بالا بردن امنیت تراکنش‌ها، از رمزگذاری استفاده کرد. و آن شبکه‌ی عمومی رمز ارز بیت کوین بوده که این روزها جز پرتکرارترین مباحث می‌باشد.

از آن زمان به بعد، این موضوع توجه شرکت­ها و مراکز پیشرو در فناوری را به خود جلب کرده تا اینکه بتوانند از سازوکار بیت کوین برای کارهای غیرمالی هم استفاده شود. یکی از نتایج خیلی واضح آن، این است که تا کنون حدود 900 رمز ارز ساخته شده است؛ البته سازوکار و کاربرد هر کدوم ممکن است با دیگری تفاوت‌های زیادی داشته باشد.

سازوکار فناوری بلاک چین

حال که دید نسبتا مناسبی از بلاک چین بدست آوردیم، بهتر است به سراغ اطلاعات دقیق­تر راجب نحوه کار سیستم بلاک چین بپردازیم:

این سیستم بر پایه ذخیره اطلاعات در بلوک‌هایی است که به صورت  زنجیروار به هم متصل هستند. اما دو عنصر اصلی، تفاوت این نوع سیستم با دیگر سیستم‌های ذخیره اطلاعات را رقم می‌زند:

تفاوت اول این است که در سیستم بلاکچین اطلاعات در هیچ پایگاه و یا سروری ذخیره نشده بلکه میان تمام اعضای این شبکه به صورت اشتراکی پخش خواهد شد.

تفاوت دوم: با استفاده از کلید‌های رمزنگاری شده‌ قدرتمند، تمام اطلاعات و گزارش‎ها محافظت شده خواهند بود.

هر بلوک یک کد منحصر به فرد دارد که از توابع ریاضی ساخته شده است؛ این کد با تغییری جزئی در اطلاعات بلوک، به‌ طور کامل تغییر می‌کند.

همچنین هر بلوک شامل کد‌های بلوک قبلی و بعدی هم می‌باشد؛ بنابراین اگر اطلاعاتی در یک بلوک تغییر کند با تغییر کد آن بلوک، تمام بلوک‌های قبلی و بعدی آن نیز باید تغییر کنند؛ چون این بلوک‌ها به صورت زنجیر‌ه‌وار به‌ هم متصل هستند؛ بنابراین نمی‌شود تمام بلوک‌های یک رشته را تغییر داد. حتی اگر شخصی توانست که تمام بلوک‌های یک رشته را تغییر بدهد تنها رشته‌ مربوط به خود را تغییر داده؛ چون اطلاعات بین تمام اعضای سیستم به اشتراک گذاشته می‌شود.

همانطور که در ابتدای مقاله مطرح شد، این اطلاعات بین همه کاربران به اشتراک گذاشته می­شود. برای مثال فرض کنید یک ناشر کتابی را تولید می‌کند و یک نسخه از آن را به همه اعضای باشگاه مشتریان خودش که 100 نفر هستند هدیه میدهد. حال متوجه می‌شود یک پاراگراف در این کتاب اشتباه است. آیا با اصلاح آن پاراگراف در کتابی که پیش خود دارد، موضوع رفع می‌شود؟ جواب مشخص است؛ چون تمام اعضای باشگاه مشتریان نسخه اصلی این کتاب را دارند. حالا ناشر باید تمام 100 نسخه موجود را اصلاح کند.

اما فرض کنید اعضای باشگاه مشتریان به جای صد نفر، دو میلیون نفر باشند در این شرایط ناشر باید دو میلیون نسخه را اصلاح کند که کاری در حد غیرممکن هست.

ساختارشناسی  بلاک چین

همون طور که مطرح شد، اطلاعات در بلاک‌ها ثبت شده و بلاک‌ها با هم به صورت زنجیره‌ای ارتباط دارند. این زنجیره، بلاک چین را تشکیل می‌دهد.

هر کدام از این بلاک‌ها چیزی به نام هش (Hash) دارند. در تعریف یک هش می‌توان گفت هر کدام آن با استفاده از توابع خاص ریاضی تولید شده و رشته‌ای از یک متن می‌باشد. و از آن‌ها برای جلوگیری از تقلب در سیستم استفاده می‌کنند. داده‌ها و ورودی‌های یک هش همیشه ثابت هستند. از دلایل محبوبیت بلاکچین می‌توان به این موضوع اشاره کرده که به علت وجود راهکار هش، از تغییر و تقلب اطلاعات ثبت شده جلوگیری می‌شود.

در بلاکچین، علاوه بر اینکه هر بلاک هش مخصوص به خود را دارد، شامل هش بلاک قبلی نیز است. به همین علت ایجاد کوچکترین تغییرات در اطلاعات موجود در یک بلاک، هش آن را به صورت کلی تغییر داده و آن بلاک را به بلاکی غیر معتبر تبدیل می‌کند.

بلاک چین در اصل یه کارایی مهم دارد و آن هم این است که باعث تمرکز زدایی می­شود و به اطلاعات عمومیت بخشیده و همین موضوع امنیت اطلاعات را بالا می­برد.

البته از بلاکچین می‌توان برای اهداف خاص یک سازمان یا نهاد و به صورت خصوصی استفاده شود که در آن صورت بلاکچین سازمانی خوانده می‌شود. البته تعداد زیادی از کارشناسان این حوزه معتقد هستند که با توجه به هدف اصلی بلاک چین که اشتراک اطلاعات بین کاربران و عدم نیاز به ثبت اطلاعات توسط یک اداره و سازمان است، بلاک‌چین‌های سازمانی نمی‌توانند منجر به تحقق این هدف بشوند.

فناوری­‌های بلاک چینی

از موفق‌ترین و مهم‌ترین کابردهای بلاکچین، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز و بیت کوین می‌باشد. برای نمونه با فناوری‌های موجود در بیت کوین، امکان تقلب و دوبار خرج کردن و بازگشت تراکنش‌ها وجود ندارد.

البته کاربردهای دیگری نیز برای این فناوری به جز ارزهای دیجیتال وجود داشته و هر کجا که برای ذخیره کردن اطلاعات و داده‌ها و همچنین از بین بردنشان به اعتماد نیاز باشد، امکان استفاده از این فناوری نیز وجود دارد. از نمونه‌های آن می‌توان به برگزاری انتخابات بدون تقلب به صورت الکتریکی اشاره کرد. با به کارگیری این فناوری در برگزاری انتخابات، احتمال تقلب و نیاز به نیروی انسانی به صورت چشم گیری کاهش پیدا می‌کند.

حال که یک دید کلی از فناوری بلاکچین بدست آوردید، یک فرایند و اصطلاح مهم و پرتکرار بین فعالان حوزه بلاک چین را معرفی می‌کنیم.

ماینر (Miner)

ماینرها که اخیرا اسم آن‌ها را به واسطه‌ی قطعی‌های مکرر برق در کشور زیاد به گوش می‌خورد. کار ماینرها یا استخراج کنندگان این است که بلاک‌های جدید را روی زنجیره در فرایند استخراج بسازند. همانطور که گفته شد به علت منحصر به فرد بودن هش هر بلاک و همچنین وجود ارتباط بین هش‌های بلاک‌ها، کار استخراج یک بلاک به سادگی نبوده و اینکار به ویژه در زنجیره‌های بزرگ به‌شدت دشوار است.

در ماینرها برای انجام محاسبات پیچیده‌ی ریاضی، از نرم‌افزارهای خاصی استفاده می‌شود تا با اطلاعات آن برای بلاکچین هش قابل قبولی تولید شود. برای آنکه در هر زنجیره تغییراتی اعمال شود، نیاز به استخراج مجدد همه‌ی بلاک‌های بعدی است. به این دلایل است که دستکاری کردن شبکه بلاکچین بسیار دشوار است.

سخن آخر

برای نتیجه گیری می‌توان گفت بلاکچین یک فناوری تازه نفس بوده تا مدت زمان طولانی مورد استفاده بشر خواهد بود. به گفته‌ی بعضی بلاکچین می‌توانند انقلاب صنعتی چهارم را رقم بزند. البته که همه چیز به مرور زمان تعیین خواهد شد.

این نکته را هم باید اضافه کرد که با توجه به این که بلاکچین احتمالا هر روز بیشتر در زندگی ما کاربرد خواهد داشت، لازم است که کشور عزیزمان هم وارد این حوزه شود؛  چه مسئولین که زیرساخت های علمی و فناوری برای این کار را فراهم کنند و چه جوانان پرانگیزه ما  که وارد این حوزه شوند و اجازه ندهیم وقتی که دنیا 20 سال از ما جلو افتاد، تازه شروع تحقیق و پژوهش کنیم. به امید پایداری و پیشرفت هر روز و هر روز ایران عزیز.

از همراهی شما متشکریم.

همچینین در نظر داشته باشید می‌توانید برای مشاهده و مطالعه‌ی مقالات نوشته در بلاگ وستا، از اینجا وارد شوید.